Valt er een “morele hiërarchie” aan te brengen tussen Israël en Hamas? Is de ene partij erger dan de andere? Velen vinden zo’n morele rangschikking onkies en partijdig. In de huidige oorlog tussen Israël en Hamas halen ze liever het morele wafelijzer boven, dat het deeg netjes over twee kanten verdeelt: beide partijen vermoorden onschuldige burgers, beiden schenden het oorlogsrecht, zo schreven drie stafleden van de Universiteit van Amsterdam in NRC. Natuurlijk was de aanval van Hamas afschuwelijk, aldus Bart Eeckhout in De Morgen, maar anderzijds doet het Israëlische leger nu “met gelijkaardige bloeddorst” aan vergelding. Een krachtige weergave van het morele wafelijzer kwam van de cartoonist Jip van den Toorn in de Volkskrant:
Dat morele wafelijzer klinkt redelijk en evenwichtig, maar in werkelijkheid is het obsceen. Er gaapt wel degelijk een grote morele kloof tussen Israël (zelfs het huidige ultranationalistische Israël onder Netanyahu) en Hamas.
Daarvoor moet je kijken naar de intenties en doelstellingen van beide partijen, in plaats van een spreadsheet te maken met het aantal slachtoffers aan weerszijden. Waarom doodt Hamas niet méér onschuldige Israeli’s? Simpel: omdat Hamas daar doorgaans de kans niet toe krijgt en te zwak is. Waarom maakt het Israëlische leger niet méér onschuldige burgerslachtoffers? Simpel: omdat ze dat in de mate van het mogelijke tracht te vermijden (wat niet vanzelfsprekend is in een extreem dichtbevolkt gebied als Gaza, en met een tegenstander die zijn eigen burgers als menselijk schild gebruikt).
Als Israël dat echt wilde, had ze de hele Gazastrook al ontelbare keren volledig van de kaart kunnen vegen de afgelopen jaren, sinds haar eenzijdige en vrijwillige terugtrekking uit het gebied in 2005. Als de krachtsverhoudingen omgekeerd waren, zou Hamas zonder aarzelen heel Israël van de kaart vegen, “from the river to the sea”, met zoveel mogelijk burgerdoden.
Dat weten we met zekerheid omdat het gewoon zwart op wit staat in het genocidale, racistische en totalitaire charter van Hamas (waarvan de beweging nooit expliciet afstand nam). “Israël zal bestaan en zal blijven bestaan totdat de Islam het zal vernietigen”, lezen we in dat document. En instemmend wordt deze hadith geciteerd: “De Dag des Oordeels zal pas plaatsvinden als moslims de Joden bevechten (en doden).” Elke onderhandeling over “zogenaamde vreedzame oplossingen” wordt resoluut van de hand gewezen.
Geen enkele Israëlische leider pleit voor een genocide op het Palestijnse volk, maar omdat velen toch zo graag een morele equivalentie zien, werden deze intenties tot genocide dan maar gewoon in de mond gelegd. Verschillend kranten, waaronder de Volkskrant en De Morgen, berichtten dat Netanyahu zou gedreigd hebben om van Gaza een “onbewoond eiland” te maken, maar in werkelijkheid is dat citaat verzonnen, wellicht door een vertaalfout van Al Jazeera.
Die morele kloof in intenties uit zich ook op het terrein. Israël lost al jaren waarschuwingsschoten met losse flodders op de daken van gebouwen (“roof knocking“) om Palestijnse burgers te verwittigen voor een nakend bombardement. Ze verstuurt tekstberichten en dropt flyers met hetzelfde oogmerk. Hamas daarentegen gebruikt haar eigen burgers als levend schild door doelbewust vanuit scholen of ziekenhuizen raketten te lanceren. Israël riep de Gazanen vorige week op om bepaalde wijken te verlaten om de vallende bommen te ontwijken, terwijl Hamas mensen juist oproept om te blijven en als kanonnenvlees te dienen. (De bominslag deze week in een ziekenhuis in Gaza kwam wellicht niet van Israël, zoals veel media berichtten, maar van een mislukte raketlancering van Islamic Jihad.)
Stel je even voor dat het andersom was, zoals de filosoof Sam Harris betoogt: dat Israël eigen burgers als levend schild zou gebruiken tegen Hamas. Diep vanbinnen beseft zelfs de grootste criticus van Israël hoe surrealistisch dit scenario is. Niet alleen zouden menselijke schilden geen enkele indruk maken op Hamas, maar ze zou het juist toejuichen! Het hele gedachte-experiment eindigt in een “Monty Python sketch waarin alle joden doodgaan”.
Natuurlijk zijn er begrijpelijke gevoelens van wraak en woede onder Israëli’s na het gruwelijke pogrom. Niet alle Palestijnen steunen Hamas, maar een schokkend hoog percentage (iets meer dan de helft) helaas wel. Maar dat het Israëlische leger “met gelijkaardige bloeddorst” opereert als Hamas, is gewoon obsceen. Het Israëlische leger zal de Gazastrook niet binnenvallen om zoveel mogelijk burgers koelbloedig af te slachten, om kinderen te vermoorden en in brand te steken, om vrouwen te verkrachten en trots de beelden te verspreiden.
Ja, je kan vinden dat de vergeldingsactie in Gaza te driest en nietsontziend is, dat Israël zelf het oorlogsrecht schendt door het water in Gaza tijdelijk af te sluiten (inmiddels laat ze weer vrachtwagens met water en noodhulp toe via de Egyptische grens), of dat hun defensieminister zélf aan ontmenselijking doet door hun vijanden als “beesten” te beschrijven.
Maar dan nog gaapt er een morele kloof tussen Israël en Hamas. De geallieerden hebben tijdens de Tweede Wereldoorlog ook oorlogsmisdaden gepleegd tegen Nazi-Duitsland en Japan (zoals de tapijtenbombardement op Dresden of brandbommen op Tokio), maar het zou volkomen obsceen zijn om geen morele hiërarchie te zien tussen beide partijen.
We meten Israël (terecht) aan een hogere morele standaard af, omdat het land (nog steeds) een liberale democratie en westerse bondgenoot is. Van Nazi’s en genocidaire jihadisten verwachten we niks beter.
(verschenen in De Morgen, 20 oktober 2023, licht ingekort)
