Gisterenavond heb ik de degens gekruist met Dyab Abou Jahjah in Antwerpen over racisme en activisme. Hoewel, die krijgsmetafoor was eerder van toepassing op onze eerdere publieke debatten, waar het – voor wie zich dat nog herinnert – nogal eens kon kletteren. Maar gisteren was het een opmerkelijk constructief en hoffelijk debat, waarbij we het over de grond van de zaak eigenlijk eens waren. Is Dyab van gedacht veranderd, of ikzelf, of is het een kwestie van stijlverschil en is onze testosteronspiegel sindsdien wat gezakt? Of is het maatschappelijk debat gewoon verschoven? In elk geval bleek gisteren dat we onze afkeer delen van de zwart/wit-metafysica die vanuit de V.S. komt overgewaaid (en die stamt uit de academische discipline ‘critical race theory’), en die helaas aan invloed wint in progressieve kringen. Daarbij valt de maatschappij uiteen in twee groepen, die lijnrecht tegenover elkaar staan en in een nulsomspel verwikkeld zijn: de witte onderdrukkers en de niet-witte slachtoffers. Dat enggeestige raciale hokjesdenken brengt de strijd tegen racisme grote schade toe, omdat het de samenleving polariseert en een tegenbeweging voedt van rechts-populisme en ‘white nationalism’. Want wie anti-blank identiteitsdenken zaait, zal blank suprematisme oogsten. Dyab schreef er enkele maanden geleden dit stuk over voor Knack, ik heb een gelijkaardige kritiek een tijdje geleden in NRC uitgewerkt, en ook hier. Waar waren we het dan niét over eens? Ironisch genoeg was Dyab scherper voor de woke-activisten, omdat hij bijvoorbeeld de term ‘blank privilege’ verwerpt, terwijl ik daar op zich geen bezwaar tegen heb, zolang het niet ontaardt in collectieve schuld en rituele zelfkastijding.
Opmerkelijk was dat de organisatoren geen enkele aanhanger van ‘critical race theory’ bereid vond om met ons in debat te treden. Voor zover ik begrepen heb, was de figuur van Dyab daarbij minstens zo ‘problematisch’ als ik (hij wordt als een verrader gezien met een vals bewustzijn, in tegenstelling tot ik). Dat is natuurlijk te betreuren, want het had zeker een boeiend debat kunnen opleveren. Maar het verrast me ook niet. Deze mensen zijn vaak helemaal niet geïnteresseerd in debat: ze blijven liever veilig in de echokamer (safe space) van hun eigen grote gelijk, waar al lang geen kritische geluiden meer binnendringen. De vrije uitwisseling van ideeën, ongeacht je huidskleur of achtergrond, is een ideaal waar zij helemaal niet in geloven. In hun zwart/wit-metafysica heeft enkel één groep spreekrecht, en moet de ene groep zijn mond houden en luisteren. En de ‘verraders’ zoals Dyab die ‘heulen’ met de onderdrukker? Die zijn nog het ergst van allemaal.
In ieder geval, je kan het debat hieronder herbekijken!