Beste Joël De Ceulaer
Een hele eer om de laatste bestemmeling van je uitkijkpost te zijn! Onverlaten beweerden dat je niet durfde, kwatongen dat ik je tegenhield. Maar ik heb je spervuur altijd verwelkomd, want geen bunkerbuster is opgewassen tegen onze diep ingegraven vriendschap. Tussen het gesla en gezalf sla ik de zalf even over, want mijn ruimte is beperkt.
Wij zijn allebei volgelingen van Nassim Nicholas Taleb, de briljante bullebak die ons in pandemische tijden tot roerende eensgezindheid bracht. Een van Talebs diepste inzichten, waaraan hij een heel boek wijdde, is ‘skin in the game’. Meningen en advies zijn goedkoop, maar alleen geloofwaardig als er iets op het spel staat. Luister niet naar wat iemand beweert, maar kijk welke persoonlijke risico’s hij neemt. Welnu: in debatten over Israël is onze skin in the game nul komma nul. Niets is makkelijker dan vanaf de zijlijn te roepen, duizenden kilometers verderop in veilige westerse steden, wat Israël wel en niet moet doen. Erger zelfs: de afwezigheid van skin in the game is een vrijgeleide voor vrijblijvende deugpronk die niets verbetert voor Gazanen, zoals Israëlische universiteiten boycotten en Palestina symbolisch als land erkennen.
Als wij écht op een plek leefden waar een terreurgroep een half dorp plus muziekfestival systematisch heeft uitgemoord, en vervolgens zwoer om zulke aanvallen te herhalen tot ons land niet meer bestaat, zouden wij anders piepen. De Israëlische schrijfster Fania Oz-Salzberger, uitgesproken links en felle tegenstander van Netanyahu, zei het onlangs tegen mij: deze oorlog is de ergste en vuilste die Israël ooit heeft gevoerd, maar er was geen alternatief. Hamas móét vernietigd worden, ten behoeve van de hele regio en het vooruitzicht op vrede.
Hoe kunnen wij ons voorstellingsvermogen dan toch prikkelen, bij gebrek aan skin in the game? Door terug te keren naar de laatste keer dat wij existentieel bedreigd werden, 80 jaar geleden. Dat ik telkens op de Tweede Wereldoorlog terugkom, is niet omdat de situatie in alle opzichten gelijkloopt, maar omdat het in onze contreien het enige referentiepunt is voor een existentieel gevaar.
Natuurlijk heb je gelijk dat Hitlers machtige oorlogsmachine in enkele maanden zowat heel Europa veroverde, terwijl Iran en zijn trawanten nooit in de buurt van Tel Aviv kwamen, met uitzondering van de pakweg 24 uur na 7 oktober (nog een geluk dat Hezbollah niet thuis gaf die dag). Maar in andere opzichten is de dreiging voor Israël juist groter.
Besef je dat de uitroeiing van de “kwaadaardige zionistische kanker” (dixit Khamenei) letterlijk de raison d’état is van het Iraanse regime, uitentreuren herhaald door haar leiders, en ingefluisterd door hun apocalyptische geloof over de terugkeer van de Twaalfde Imam? De nazi’s hadden daarentegen nooit een plan om heel België te vernietigen en al zijn inwoners in de Noordzee te drijven (alleen een zekere subpopulatie van ons land die ze als gevaarlijk ongedierte beschouwden). Massaslachtingen, zoals uitgevoerd door Hamas op 7 oktober, voerden de nazi’s in regel alleen uit in Oost-Europa, waardoor nogal wat landgenoten aanvankelijk vonden dat “den Duits toch al bij al beleefd was”, en een reden waarom zovelen collaboreerden. Wij waren immers “Germaanse broedervolkeren”, met mildere hand geleid.
Bovendien kwam Hitler nooit in de buurt van een atoombom, terwijl Khamenei hoogverrijkt uranium bezit en enkele maanden verwijderd is van de bom. En tot slot: Israël is een kleine natie van 10 miljoen mensen, omsingeld door vijanden, geen volledig continent van geallieerde krachten. Het is de Tweede Wereldoorlog in miniatuur.
Los van de verschillen, hoe gingen onze grootouders om met deze existentiële dreiging? Met nog veel minder mededogen. Het nazisme moest vernietigd worden, koste wat kost. De geallieerden voerden nietsontziende tapijtbombardementen uit op Duitse steden, soms met 40.000 burgerdoden in één nacht, om de bevolking te ‘demoraliseren’ en tegen het regime te keren. Toen onze grootouders de bommenwerpers naar het oosten hoorden vliegen, juichten ze stilletjes. Denk je dat Churchill ooit Duitse burgers heeft geëvacueerd of hen van voedsel heeft voorzien, zoals het IDF doet? Niets wat Israël in Gaza doet, komt in de buurt (en het zou vreselijk zijn als dat wel zo was, want ik geloof in morele vooruitgang).
Het lijden van onschuldige Palestijnse burgers in Gaza is inderdaad verschrikkelijk. Maar waarom? Bovenal door de martelarencultus van Hamas, dat honderden kilometers aan tunnels bouwde voor zijn eigen strijders, zonder één schuilkelder voor hun vrouwen en kinderen. Zij zijn niet alleen onverschillig voor burgerdoden, ze willen die zelfs maximaliseren. Dat is nog zieker dan de nazi’s, die op zijn minst probeerden hun eigen bevolking te beschermen.
Waarom doet Hamas dat? Omdat ze alleen zo kunnen winnen van Israël. Militair zijn ze kansloos, maar hun geheime wapen is ons geweten. Zij kunnen moreel gevoelige westerlingen (tot goedbedoelende briefschrijvers toe) moreel manipuleren om Israël tot een paria te maken, als opmaat voor zijn vernietiging. Pervers genoeg moedigen wij hen daar zelfs ongewild toe aan, volgens de politieke wetenschapper Shany Mor.
De lichtzinnigheid waarmee wij hier over ‘genocide’ spreken, compleet voorbijgaand aan deze morbide strategie van Hamas, is verbijsterend. In welke genocide heeft de dader ooit miljoenen gratis voedselpakketten uitgedeeld aan de slachtoffers? Of evacuaties uitgevoerd aan de hand van tienduizenden telefoonoproepen, flyers en tekstberichten? Als Hamas morgen alle resterende gijzelaars vrijlaat en zich overgeeft, zwijgen de wapens onmiddellijk. Zoals ook in 1945. Wat voor ‘genocide’ is dat?
Nog een laatste punt: dat ik Israël verdedig, ondanks Netanyahu en zijn verfoeilijke coalitie, heeft absoluut niets te maken met de geschiedenis van de Holocaust, alsof ik het land “alleen maar als slachtoffer zie”. Slachtoffers kunnen zich ontpoppen tot daders, daar heb je volledig gelijk in. Ik schaar me aan de kant van Israël om dezelfde reden als ik me aan de kant van Oekraïne schaar: omdat het een liberale democratie is, het enige baken in de hele regio bovendien, die wordt aangevallen door totalitaire vijanden. Weet je wat voor mij echt als een emmer ijsblokjes in mijn kraag aanvoelde? Hoe vele “progressieven” Israël al met de beschuldigende vinger wezen op 7 oktober 2023, nog voor het IDF één schot had afgevuurd.
Ik hoop vurig met jou dat de oorlog in Gaza zo snel mogelijk afgelopen is en dat er blijvende vrede komt. Oorlogsmisdaden die Israël heeft gepleegd – en die zijn er zeker – moeten veroordeeld en berecht worden. En intussen: prima dat je brief “iedereen ongelukkig gemaakt” heeft. Zelfs onze wederzijdse vriend Sigmund Freud, de Weense zielenknijper en kwakzalver, had slechts het bescheiden streefdoel om zijn patiënten weer “gewoon ongelukkig” te maken. Die dekselse Joden toch!
Geniet van je vakantie!
Maarten
(De Morgen, 1 juli 2025