Goede vraag van Filip Rogiers: waarom zijn mensen wel bereid om drastische maatregelen te nemen tegen corona, maar niet tegen klimaatopwarming?
Drie verklaringen volgens mij:
(1) Tijdsschaal.
Elke klimaatmaatregel die we nu nemen, heeft slechts binnen 30 jaar effect. Maatregelen tegen corona hebben daarentegen onmiddellijk effect (of hoogstens binnen een week of twee). In de economie heet dit ’temporal discounting’: mensen hechten minder belang aan beloningen/kosten naarmate ze zich verder in de toekomst bevinden. Dat is rationeel, want uitstel betekent onzekerheid. En dertig jaar is zéér lang.
Elke klimaatmaatregel die we nu nemen, heeft slechts binnen 30 jaar effect. Maatregelen tegen corona hebben daarentegen onmiddellijk effect (of hoogstens binnen een week of twee). In de economie heet dit ’temporal discounting’: mensen hechten minder belang aan beloningen/kosten naarmate ze zich verder in de toekomst bevinden. Dat is rationeel, want uitstel betekent onzekerheid. En dertig jaar is zéér lang.
(2) Speltheorie.
Klimaatopwarming is bij uitstek een ‘tragedie van de meent’. Als jij je gedrag wijzigt, maar anderen niet, krijg je toch klimaatellende. Als jij blijft uitstoten, maar je buren stoppen, pluk je beide voordelen. Eenieder heeft belang bij de eigen uitstoot (want fossiele brandstoffen leveren welvaart), maar de schade wordt collectief gedeeld. Bij coronavirus is er geen ’tragedie van de meent (of in veel mindere mate): als jij je gedrag wijzigt, kan je jezelf en je naasten beschermen. Als je niets doet, word je ziek en besmet je pakweg je grootouders. Daar staat tegenover dat je eigen inspanning voor het klimaat geen enkele impact hebben op je eigen toekomstige klimaatschade (of hoogstens een verwaarloosbare impact). Voor het klimaat geldt: zolang anderen niet meedoen, hebben je eigen gedragswijzigingen geen enkel zin. Voor corona geldt: zelfs als anderen niet meedoen, kan je de schade voor jezelf en je nabije omgeving beperken.
Klimaatopwarming is bij uitstek een ‘tragedie van de meent’. Als jij je gedrag wijzigt, maar anderen niet, krijg je toch klimaatellende. Als jij blijft uitstoten, maar je buren stoppen, pluk je beide voordelen. Eenieder heeft belang bij de eigen uitstoot (want fossiele brandstoffen leveren welvaart), maar de schade wordt collectief gedeeld. Bij coronavirus is er geen ’tragedie van de meent (of in veel mindere mate): als jij je gedrag wijzigt, kan je jezelf en je naasten beschermen. Als je niets doet, word je ziek en besmet je pakweg je grootouders. Daar staat tegenover dat je eigen inspanning voor het klimaat geen enkele impact hebben op je eigen toekomstige klimaatschade (of hoogstens een verwaarloosbare impact). Voor het klimaat geldt: zolang anderen niet meedoen, hebben je eigen gedragswijzigingen geen enkel zin. Voor corona geldt: zelfs als anderen niet meedoen, kan je de schade voor jezelf en je nabije omgeving beperken.
(3) Ons brein.
Onze soort moet al miljoenen jaren afrekenen met infectieziekten. Daarom heeft evolutie ons brein uitgerust met intuïties over ziekte en besmetting. Iedereen begrijpt wat het probleem is, hoe besmetting werkt, waarom hygiëne en sociale vermijding belangrijk zijn. Klimaatopwarming daarentegen is een extreem abstract probleem waarvoor nooit enige evolutionaire selectiedruk bestond. Het wordt veroorzaakt door een geurloze en onzichtbare molecule in de atmosfeer, en dan nog in minieme concentraties (deeltjes per miljoen!). Dat is allemaal zéér contra-intuïtief, en zeer moeilijk voor ons brein om ernstig te nemen.
Onze soort moet al miljoenen jaren afrekenen met infectieziekten. Daarom heeft evolutie ons brein uitgerust met intuïties over ziekte en besmetting. Iedereen begrijpt wat het probleem is, hoe besmetting werkt, waarom hygiëne en sociale vermijding belangrijk zijn. Klimaatopwarming daarentegen is een extreem abstract probleem waarvoor nooit enige evolutionaire selectiedruk bestond. Het wordt veroorzaakt door een geurloze en onzichtbare molecule in de atmosfeer, en dan nog in minieme concentraties (deeltjes per miljoen!). Dat is allemaal zéér contra-intuïtief, en zeer moeilijk voor ons brein om ernstig te nemen.