Een ‘deus ex machina’ voor het klimaat

Hier is een gedachte-experiment. Stel dat we morgen een manier ontdekken om al het overtollige CO2 en methaan dat we hebben uitgestoten sinds 1800 terug uit de atmosfeer te halen. Stel ook dat we CCS (koolstofcaptatie) onder de knie krijgen, zodat we fossiele brandstoffen kunnen blijven gebruiken, bijvoorbeeld via schone gascentrales die de vrijgekomen CO2 meteen weer opvangen. Onze klimaatzorgen zouden in één klap opgelost zijn. Hoe zouden traditionele klimaatactivisten reageren op zo’n technologische ‘deus ex machina’? Zouden ze hun plannen voor een radicale systeemverandering opbergen? Volgens mij niet. Hun streefdoelen zouden min of meer ongewijzigd blijven. Nog steeds zouden velen ijveren voor hetzelfde samenlevingsmodel: kleinschaliger; zuiniger, lokaler, circulair, hernieuwbaar, in harmonie met de natuur.

Hoe meer je naar groene activisten luistert, hoe duidelijker het wordt dat “klimaatopwarming” voor hen vooral als een breekijzer dient om de echte grote vijand kapot te maken: het kapitalisme (of het “neoliberale kapitalisme”). Denk aan Naomi Klein, de anti-globaliste die op de klimaatkar sprong met haar boek ‘This Changes Everything’, dat de veelzeggende ondertitel draagt: ‘Capitalism vs the Climate’. Net zoals talloze andere activisten, gelooft Klein dat de échte wortel van het klimaatprobleem het kapitalisme is. In deze tekst van vzw Rosa (zie link) worden technologische oplossingen verworpen ten voordele van een “allesomvattende systeemkritiek”. Dat is ook de boodschap van paus Franciscus in zijn encycliek Laudato Si: het klimaatprobleem vergt volgens hem een soort ‘spirituele ontwaking’, geen technologische lapmiddeltjes. De klimaatzondaars moeten boeten en tot inkeer komen, niet proberen om hun hachje te redden met slimme technologie. In mijn boek schrijf ik uitgebreid over de merkwaardige toenadering tussen de paus en groene activisten, die je enkel kan begrijpen als je de spirituele dimensie van de groene beweging kent.

Hier schuilt ook een belangrijke reden waarom zoveel groene activisten kernenergie verketteren, een technologie die nochtans een grote bijdrage kan leveren aan emissiereducties. Natuurlijk zijn vele mensen oprecht (maar ten onrechte) bang voor radioactieve straling en maken ze zich zorgen om het afvalprobleem. Maar waarom gaan organisaties als Greenpeace die angst voor nucleaire energie steeds verder aanzwengelen, terwijl ze beter moeten weten? Waarom schieten ze zichzelf zo graag in de voet door te pleiten voor een versnelde kernuitstap, die onvermijdelijk onze CO2-uitstoot fors zal verhogen? De echte reden voor het verzet tegen kernenergie schuilt wellicht dieper. Precies omdat kernenergie een doeltreffende oplossing biedt tegen klimaatopwarming (het is de enige bewezen strategie voor ‘deep decarbonisation’), neemt het hun breekijzer voor radicale systeemverandering weg. Dankzij kernenergie zou de mensheid terug kunnen overgaan tot de orde van de dag, het vermaledijde ‘status quo’. De radicale systeemwijziging of spirituele ontwaking waarnaar ze streven, zou overbodig worden.

Meer hierover in hoofdstuk 7 van mijn boek!