Virus met schoenen

Image result for "got humans" earth

Een populaire internetmeme , waarvan de bedenker me onbekend is, beeldt een gesprek uit tussen twee antropomorfe planeten. De aarde ziet er ziekjes uit, er steekt een thermometer tussen haar pruillippen. Een andere planeet, doorgaans Saturnus, spreekt haar bezorgd toe: I’m afraid you got humans. In sommige versies zet Mars het op een lopen, wanneer de aarde ruimtesondes begint uit te sturen (‘Pas op, het is besmettelijk!’)
De idee van de mensheid als een kwaadaardige parasiet die de planeet ten gronde zal richten, spreekt tot de verbeelding. De Amerikaanse komiek Bill Hicks beschreef de mensheid als een ‘virus met schoenen’. Bij radicale ecologisten neemt die gedachte de vorm aan van ware zelfverachting, en soms ook -overschatting. Onlangs beschreef Groen-voorzitster Meyrem Almaci de beslissing van de mensling genaamd Donald J. Trump om zich tot nader order uit de Parijse klimaatakkoorden terug te trekken als ‘ronduit gevaarlijk voor het voortbestaan van de planeet’.
Nu is de beslissing van Trump inderdaad idioot, zoals zoveel van zijn beslissingen, en betekent ze zeker slecht nieuws voor de strijd tegen de klimaatopwarming. Maar of ze het voortbestaan van de planeet bedreigt? Moeder Aarde komt niet bij van het lachen.
De gedachte dat de mensheid onze planeet kan verwoesten, is een ontstellende vorm van hybris. Laten we nog aannemen dat Almaci eigenlijk het leven op aarde bedoelde, niet de planeet zelf. Dan nog. Leven is bijzonder hardnekkig. Miljarden jaren al heeft DNA, die merkwaardige molecule die kopieën van zichzelf maakt, zich geoefend in onverwoestbaarheid. Daarvoor heeft ze ‘vehikels’ ontwikkeld, voertuigen waarmee ze door de tijd kan liften, afgeschermd van de boze buitenwereld.
Sommige van die vehikels zijn tamelijk onverwoestbaar. Neem het mosbeertje, een schattig achtpotig micro-organisme, een vehikel van mosbeertjesgenen. Wetenschappers van de universiteit van Oxford hebben het diertje onlangs op de proef gesteld, zoals ze rapporteren in Nature. Wat blijkt? Mosbeertjes komen altijd op hun acht pootjes terecht. Ze overleven 30 jaar zonder voedsel of water, en ze zijn bestand tegen temperaturen tot honderden graden onder nul, en 150 erboven (DS 17 juli) . De wetenschappers hebben verschillende modellen uitgetest om het mosbeertje om zeep te helpen: een gigantische asteroïde-impact, een ontploffende supernova in de (kosmische) achtertuin, of een bombardement van gammastraling. Conclusie: niet klein te krijgen.
Naar alle waarschijnlijkheid zal het diertje blijven leven tot de zon, als onderdeel van haar zwanenzang, onze planeet naar de knoppen roostert, ongeveer over 5 miljard jaar. Zelfs als we vandaag zo hard mogelijk zouden proberen om het leven op aarde te verwoesten, dan zou het mosbeertje ons wellicht dwarsbomen. (Beeld je een zelfmoordaanslag in van de hele mensheid, met ons voltallige kernarsenaal. ‘Sterf, mosbeertjes!’)
Er zijn zo nog van die onverwoestbare organismen: fytoplankton, kakkerlakken, gras, ratten, en allerlei extremofiele schimmels en bacteriën, die bestand zijn tegen de meest extreme omgevingen. En natuurlijk houdt evolutie door natuurlijke selectie niet op: DNA blijft zijn vehikels uitrusten tegen veranderende omstandigheden, zoals een eventuele klimaatcatastrofe uitgelokt door de homo sapiens. (Almaci heeft mijn volledige steun hiervoor.)
Maar de planeet zelf hoeft zich geen zorgen te maken over de mensheid. De echte ongeneeslijke besmetting gebeurde 3,8 miljard jaar geleden al. De merkwaardige molecule DNA heeft zich sindsdien onafgebroken blijven repliceren in diverse vehikels, ondanks vijf catastrofale massa-extincties. Er is hardnekkiger ongedierte dan de homo sapiens.

(dS Avond, 18/07/2017)