(Interview in Algemeen Dagblad door HANS NIJENHUIS)
Klimaatactivisten zijn deel van het probleem, groei is deel van de oplossing. Filosoof Maarten Boudry heeft een prikkelende eigen kijk op de strijd tegen klimaatverandering.
Een ‘verbeterlijke optimist’, noemt Maarten Boudry (37) zich. ,,Ik geloof in een goede afloop als we een inspanning leveren en geen domme dingen doen.” De Vlaamse filosoof, die lovende recensies kreeg voor zijn vorige boeken, heeft zijn vooruitgangsgeloof nu losgelaten op het meest somber stemmende probleem van onze tijd: klimaatverandering. Zijn boek heet: Waarom ons klimaat niet naar de knoppen gaat (als we het hoofd koel houden).
Al sinds de jaren 70 gaat het over ‘grenzen aan de groei’. U pleit voor méér groei?
,,Onze beste hoop op een oplossing is het menselijk vernuft. De milieuvervuiling waarvoor in de jaren 70 terecht werd gewaarschuwd, is niet opgelost door minder te consumeren, maar door efficiënter te produceren. De luchtvervuiling door vieze auto’s werd niet opgelost door minder rijden, maar door slimme filters en schonere brandstoffen. De hongersnoden zijn niet beëindigd door gedwongen geboortebeperking, maar door een efficiëntere landbouw. We moeten andere manieren vinden om welvaart tot stand te brengen, zonder CO2 uit te stoten. En om dat te doen, heb je economische groei nodig. Zonder innovatie gaan we fossiele brandstoffen nooit vervangen.”
Landen waar de economie is gegroeid, stoten toch veel meer CO2 uit per hoofd van de bevolking dan arme landen?
,,Dat is een van de misvattingen die ik in mijn boek probeer te corrigeren. De hoeveelheid CO2 die landen uitstoten per hoeveelheid rijkdom, meestal uitgedrukt als bruto nationaal product, is in rijke landen juist veel mínder. Het is inderdaad zo dat wij in Europa per hoofd van de bevolking meer uitstoten dan in China, maar we zijn heel véél rijker. De afgelopen dertig jaar is het Europese aandeel in de globale uitstoot gedaald van 15 procent naar 8 procent. Dat cijfer is zo laag dat ik het moest dubbelchecken om het te geloven. Wij zijn veel welvarender geworden, maar slaagden er dus ook veel beter in om die groei los te koppelen van CO2. De EU toont de weg voorwaarts!”
Is Europa ook niet gewoon veel schoner geworden door de eigen ‘vuile’ productie uit te besteden aan lagelonenlanden, bijvoorbeeld aan China?
,,Voor een stuk klopt dat. Maar vergeet niet dat we in Europa óók veel produceren voor de export. U bent de tweede grootste land- bouwexporteur ter wereld! En Duitsland, met zijn auto-industrie.”
In uw boek trekt u van leer tegen mensen die pleiten voor matiging. Wat is er daar mis mee?
,,Ik bewonder die mensen juist. Ik vlieg zelf ook niet meer zo snel naar de andere kant van de wereld. En van al het voedsel is rundvlees het slechtste voor het klimaat. Maar besef wel dat 80 procent van de wereldbevolking nog nooit heeft gevlogen en er erg naar uitkijkt dat ook eens te doen. En dat die 80 procent vlees beschouwt als begerenswaardig voedsel. Gaan wij ze dat ontzeggen, terwijl wij er zo van hebben genoten? En denkt u dat ze dan luisteren? De echte uitdaging is dus vliegtuigen de lucht in krijgen zónder kerosine. En kunstvlees te produceren zónder soja voor veevoer en zonder mest. Dat is moeilijk, maar het kan. Er wordt bij Mosa Meat in Limburg hard gewerkt om lekker en betaalbaar kweekvlees te maken.”
Minderen heeft geen zin?
,,Het is mooi, maar als je denkt dat minder vliegen en minder kopen de oplossing is, dan onderschat je het probleem. Weet u nog, voorjaar 2020? Vliegtuigen bleven aan de grond, auto’s stonden stil en wat leverde dat op? Slechts 7 procent minder uitstoot! Wat zou je dan allemaal moeten laten om op nul uit te komen? Vrijwel alles wordt geproduceerd met fossiele brandstoffen. Zonder hadden we geen klimaatprobleem, maar waren we ook arm gebleven. We moeten ze dus vervangen door iets beters.”
U bent in uw boek kritisch over klimaatactivisten. Waarom?
,,Klimaatactivisten stellen de juiste diagnose. Maar zodra het over de oplossingen gaat, bezondigen ze zich aan ideologisch gedreven wetenschapsontkenning. Neem die liefde voor biologische landbouw, zonder kunstmest en bestrijdingsmiddelen. Maar die heeft een veel lagere opbrengst, dus dan heb je juist méér grond nodig! De bestrijding van kernenergie is een dogma. Ik heb zelf ook in T-shirts van Greenpeace rondgelopen. Maar sinds ik me erin ben gaan verdiepen, zie ik het heel anders: kerncentrales zijn juist onze grootste troef tegen klimaatopwarming. Nul uitstoot en beschikbaar bij weer en wind! En wat zien we nu? Kerncentrales worden vervangen door gascentrales, dan schiet de uitstoot weer omhoog.”
Zonder klimaatactivisten waren politici niet in actie gekomen, hadden bedrijven hun productie niet aangepast en had u dit boek niet geschreven.
,,Dat is waar. Maar de wetenschappers van het IPCC (Intergovernmental Panel on Climate Change, red.) hebben het probleem ook op de agenda gezet, en veel neutraler. Doe je het op een verkeerde manier, dan kun je juist ook een tegenbeweging veroorzaken. Activisten gebruiken opwarming om allerlei linkse stokpaardjes te berijden. Tegen het patriarchaat, tegen de multinationals… Natuurlijk krijg je daar veel mensen mee op straat, namelijk linkse mensen, maar het is géén goede manier om een democratische meerderheid te krijgen. Om het probleem op te lossen moet je juist pragmatisch zijn.”
Wilt u het aan de markt overlaten?
,,De overheid moet de goede dingen stimuleren. Dat kan door een reële belasting te heffen op CO2. Op álle CO2. Dus op vliegtuigbrandstof − het is natuurlijk een schande dat luchtvaartmaatschappijen kosteloos CO2 in de atmosfeer pompen. Maar ook op al die fossiele brandstoffen die verwerkt zitten in andere producten. Zodra je die gaat belasten, gaan bedrijven op zoek naar andere oplossingen.”
Onze overheid gaat niet over de belastingheffing in India.
,,Daar raakt u aan mijn belangrijkste punt. We moeten we ons niet blindstaren op onze eigen uitstoot. Als heel Europa vandaag zou stoppen met uitstoten, hebben we morgen wereldwijd nog steeds maar 8 procent uitstoot minder. Laten we kijken wat wij kunnen doen om die 92 procent naar beneden te krijgen! Door een oplossing te schenken die superieur is aan fossiele brandstoffen. Zodat ook zij op een schone manier kunnen groeien.”
(Algemeen Dagblad, 5 januari 2022)