De oprukkende salafisten waarvoor onze veiligheidsdienst OCAD deze week waarschuwde, zijn gewoon “een soort islamitische hipsters”, zo sust de Arabist Chams Eddine Zaougui in De Standaard, die nochtans doorgaans wel zinnige dingen schrijft. Zaougui baseert zich op een boek van de Nederlandse onderzoeker Michiel Leezenberg, die zijn betoog hier in NRC uit de doeken doet. Maar ook Leezenberg lijkt niet verder te raken dan de oppervlakkige fysieke gelijkenis van de “verzorgde baarden”. In werkelijkheid kan de kloof tussen beide groepen niet dieper gapen.
Hipsters zijn mondaine en hippe vogels, liefhebbers van retro en pastiche, toonbeelden van postmoderne ironie, aanhangers van diversiteit met een eclectische stijl, doorgaans moreel progressief en tolerant, zozeer zelfs dat ze geassocieerd worden met het postmoderne morele relativisme en de “whatever works for you” attitude.
Salafisten zijn intolerante, ultra-conservatieve religieuze dogmatici, die een 7de-eeuw boek als de onfeilbare en eeuwige openbaring van een opperwezen beschouwen, die dat boek op de meest rigide wijze opvatten en tot in de puntjes willen navolgen, die elke vernieuwing in hun religie verwerpen, en die zich totaal van moderniteit, gendergelijkheid en vrije seksualiteit afkeren.
En ja, ook salafisten hebben een verzorgde baard. Behalve de vrouwen dan, die hier weer schromelijk over het hoofd gezien worden. Salafistische vrouwen moeten zich tooien in lichaamsbedekkende kledij (abaya of chador) en een eventuele gelaatssluier (nikab), zoals voorgeschreven in de heilige boeken en wetteksten, zodat ze ten allen tijde zedig blijven en geen mannelijke lusten opwekken.
Enkel wie niet verder dan naar hun getrimde baard kijkt, zou hipsters en salafisten met elkaar durven verwarren (zie deze grappige site: salafiorhipster.tumblr.com/). Wie het echte equivalent voor de islamitische hipster wil zien, moet dit artikel van The Guardian eens bekijken, met bijbehorende foto’s. Er bestaat zelfs een portmanteau-woord voor: “mipsters”. En deze hippe meiden zijn, voor de duidelijkheid, géén salafi’s.
Wanneer gaan we nu eindelijk ophouden met die achterlijke ideologie van het salafisme op een lichtzinnige wijze te vergoelijken en relativeren? Natuurlijk klopt het dat niet elke salafist een “tikkende tijdbom” is, zoals Chams zegt. We weten al langer dat er ook vrome, a-politieke, zogenaamde ‘quietistische’ salafisten bestaan, die niet de ambitie hebben om overal de sharia in te voeren, maar die zich enkel uit de moderne samenleving willen terugtrekken zodat ze hun hele leven aan hun verstarde religie kunnen wijden. De quietistische salafisten hebben theologische bezwaren tegen ISIS: ze vewerpen de manier waarop Al Baghdadi zichzelf tot kalief uitriep, en ze vinden dat hij “fitna” (onrust, onenigheid) veroorzaakt. Daarnaast interpreteren ze ook de baya’a (getrouwheidseed) op een andere manier.
Dat neemt niet weg dat de ideologie van het salafisme verachtelijk is, zelfs in de quietistische vorm, zoals Dirk Verhofstadt betoogt zijn in nieuwe boek erover. Dat neemt evenmin weg dat de scheidingslijn tussen het a-politieke salafisme, het politieke islamisme en het militante jihadisme flinterdun is, en dat de overstap zo gemaakt is. Ook Abu Bakr Al-Baghdadi, de zelfverklaarde kalief van ISIS, trimt zijn baard netjes. Een onschuldige “hipster” zou ik hem niet noemen.